ÇUKUROVA Üniversitesi (ÇÜ) Ziraat Fakültesi’nden Prof. Dr. Saliha Kırıcı, doğal florasından çoğalan tıbbi aromatik bitki olan salebin organik koşullarda üretimini araştırdı. Prof. Dr. Kırıcı, 5 ayrı gübrelemede doğal karışım olan kompostla verimin en fazla olduğunu belirterek, “Dünyaya baktığımızda 2020 yılında tıbbi aromatik bitkiler 223 milyar dolar ihracat kapasitesine sahipti. Ülkemiz bu pazardan sadece yüzde 1’lik bir pay alıyor. Bunu artırmamız ve tıbbi aromatik bitkilere önem vermemiz lazım” diye konuştu.
ÇÜ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nden Prof. Dr. Saliha Kırıcı, Dr. Umur Çürük’ün tez çalışması kapsamında genellikle Ege Bölgesi’nde yetiştirilen salep bitkisini Çukurova’nın bereketli topraklarında yumru verimi ve kalitesi açısından araştırdı. Bir dekar alanda iki yıl süren çalışmada hayvan gübresi, kompost, mineral gübre, mikoriza mantarı uygulaması ve hiç gübre uygulanmadan 5 ayrı ekim yapıldı. Mayısta yapılan hasatta salep bitkisinden; çim, buğday, mısır anız ve narenciye bitki yapraklarının karışımından üretilmiş olan kompost uygulaması kullanılıp en çok verimin elde edildiği anlaşıldı. Hayvan gübresiyle 110 kilo, ticari gübresiyle 113 kilo, mikoriza uygulamasıyla 90 kilo, hiç gübre kullanılmayınca 60 kilo verim elde edilirken; kompost uygulamasında ise bu oran 123 kiloya çıktı. Dr. Umur Çürük, “Ülkemizde kompost uygulamaları kullanılarak salep bitkisinde yumru veriminin artış göstereceği hem de buna paralel olarak toprağın da organik madde miktarının artırılabileceği ortaya kondu” dedi.
SALEP ÜRETİMİ İÇİN BAKANLIK İZNİ GEREKİYOR
Doğal florasından, yani yumrularından çoğalan salebin, ticari amaçlarla yumrularıyla birlikte toplanması sonucu nesli tükenme tehlikesi altında olduğunu belirten Prof. Dr. Saliha Kırıcı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2022 Ocak’ta yayınladığı genelgeyle bu duruma yasak getirdiğini belirtti. Artık salep üretimi yapmak isteyenlerin bakanlıktan gerekli izinleri alıp, bunun tarımını yapması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Kırıcı, “Geçtiğimiz yıllarda doğal floradan 82 ton salep yumrusu toplandı. Her 1 yumrunun 1 gram olduğunu düşünürseniz, kaç bin tane bitki söküldü. O nedenle salep üretimi için tarımının yapılması koşulu çok yerinde bir karar oldu. Biz de bunun üzerine organik tarım yoluyla salepten nasıl bir verim alınabileceğini araştırdık” diye konuştu.
‘BİR SALEP BİTKİSİNİ SÖKMENİN CEZASI 110 BİN LİRA’
Salep üretimi yapmak isteyen çiftçilere uyarılarda bulunan Prof. Dr. Kırıcı, “Eğer salep üretmek istiyorlarsa bulundukları il ya da ilçelerdeki tarım müdürlüklerine müracaat edip, ilgili belgeleri doldurmaları gerekiyor. Hasat zamanı da üretilen saleplerin satışı yine bu müracaat ile olacak. Çünkü ürettiklerini belgelemeleri gerekiyor. Eğer bu koşulları yerine getirmezlerse doğadan salep bitkisinin sökümünün çok büyük cezaları var. Bir salep bitkisini sökmek 110 bin lira. Bu duruma düşmemek için mevzuata uygun hareket etmeleri gerekiyor” dedi.
‘ÜLKEMİZ BU PAZARDAN YÜZDE 1 PAY ALIYOR’
Salebin de içinde yer aldığı tıbbi aromatik bitkilerin Türkiye’de her geçen gün önem kazandığına dikkati çeken Prof. Dr. Kırıcı, sözlerine şöyle devam etti:
“Bununla ilgili olarak 2013 yılından itibaren Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, tıbbi ve aromatik bitkileri desteklemek için çok güzel teşvikler veriyor. Çiftçilerimiz bundan faydalanabilir. Bu bitkiler marjinal alan dediğimiz sulama imkanı az olan kıraç arazilerin değerlendirilmesinde kullanılabilir. Tüm dünyaya baktığımızda 2020 yılında tıbbi aromatik bitkiler 223 milyar dolar ihracat kapasitesine sahipti. Ülkemiz ise bu pazardan sadece yüzde 1’lik bir pay alıyor. Bizim ihracat değerimiz 1,4 milyar dolar civarındaydı. Bunu artırmamız ve tıbbi aromatik bitkilere önem vermemiz lazım. Salep de bunlardan bir tanesi.”
